Tradisyon an vle 24 desanm se fèt timoun. Pou jou sa a, paran yo ak timoun yo toujou tonbe dakò se yon rad ki pa t pase mizè solèy rès ane a ki pou dekachte epi pote siyati sware sa. Tenis lan, plen ti limyè, san mak oubyen ak gwo mak, si li pa tou nèf oubyen apèn sot nan pèpè, enbyen depi lavèy li pran pi bèl foubi l pou li pa gate imaj 24 desanm nan.  Epi pou yon rezon oubyen yon lòt, tout katye yo ouvri youn nan lòt. Se vre granmoun yo pa janm respekte sa, paske nan non lapridans, yo toujou jwenn yon jan pou yo fouye kò yo anndan fèt timoun yo. Men sa se lè timoun te gen dwa pou yo fete. Lè yo te gen dwa gen yon jou relachman ak espas pou yo jwe kòmsadwa.

Mwen pran yon vwa pòtoprensyen pou souse solitid mwen ak tristès peyi a nan ti kwen kote yo poko kouri dèyè m nan. Alòs nenpòt moun nan nenpòt kwen nan peyi a kapab kite kriye li koule nan fason pa li. Nan longè je li. Longè rèl li jan gòj li pèmèt li.

Men nou tout ap dakò 24 desanm ane sa mal anonse. Li vini! nan yon moman nou pa t ap tann li. Li rantre sou nou ak dlo ki manke pou moun bwè nan Pòdepè men ki inonde ti kay ki pa menm sanble ak kay. Epi bwote ale yon pil moun ki t ap tann demen miyò.

24 desanm nan vini mal. Li enstale tèt li mal. Paske kisa 24 desanm ye san Anba Lavil? Depi lè Dèyè Sen Jozèf pa Dèyè Sen Jozèf mwen pa janm mete soulye ki benyen lanfans mwen yo. Konbyen rèv ki antere paske Anba Lavil pa Anba Lavil?

Kisa 24 desanm ye San Channmas ak pil filozòf detaye li yo? Yon pil vwa ki melanje ansanm pou diskite sou sa yo pa menm konprann. Men nan diskite tout moun ka soti ak yon limyè anplis. Yon Channmas sal nan imaj fayit yon Leta ki Leta sèlman nan koripsyon, nan meprize pèp. Ni mòd 24 desanm sa yo, ni Channmas sa ni Leta sa okenn nan yo pa sa nou vle a.

Yon 24 desanm san Madan Kolo ? Lavi se senbòl. Se sa ki rete malgre kantite men ki manyen li ak kantite je ki gade l. Men ki kontinye kenbe esans li pou sa ki va gen chans vini pou yo jwenn li jan li ye a jouk yo menm tou ba li valè pa yo.

Yon 24 desanm san Kafou Ayeyopò  pa yon 24 desanm. Se yon jou ki antre nan mitan lòt jou yo pou raple nou yon souvni nou pa konnen si pou nou kontinye kenbe li oubyen efase li nèt. Yon 24 desanm ak yon Kafou Twa Men delabre, se yon mwa novanm ki pote plis jou pase lenesesè.

Si nou pa t di « timoun se ti bèt », nou ta mande yo ki 24 desanm yo vle. Sètènman timoun Solino pa t ap vle yon 24 desanm anba tant, lwen zanmi danfans yo. Timoun Site Solèy yo t ap prefere yon 24 desanm ak gwo limyè nan chak poto elektrik yo pou bay koridò yo plis vi. Timoun Nazon yo t ap prefere yon 24 desanm san kay vid, san absans. Timoun Ba Dèlma yo t ap di yo prefere yon 24 desanm ak fanmi yo san kriye. Tout peyi a t ap prefere yon 24 desanm nan lapè nan yon peyi k ap panse pou yo. Yon 24 desanm san yon pil fanmi k ap priye pou lapli pa tonbe paske Leta prefere ede sa ki deja ka ede tèt yo olye li panche sou repons ijan kont maleng k ap kale vè chak jou pi plis.

Toke jou pou jou, vole ponpe, si gen timoun k ap flannen epi radyo k ap jwe nan katye yo ane sa se paske yon lòt fwa ankò nou derefize bay fòs fènwa yo legen.

Photo de PAZAPA, centre pour enfants handicapés, Jacmel le 20 decembre 2024.